رتبه‌بندی راهبردهای مدیریت مصرف آب در شبکه‌های توزیع آب شهری با استفاده از روش تصمیم‌گیری چندشاخصه تحلیل سلسله‌مراتبی فازی (FAHP): مطالعه موردی، شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مهندسی عمران، پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

با توجه به کاهش محسوس منابع آب تجدیدپذیر و محدودیت‌های موجود در توسعه منابع آب جدید، در اکثر نقاط دنیا تمرکز رویکردهای مدیریتی به میزان قابل توجهی از مدیریت عرضه به مدیریت تقاضا تغییر نموده است. مجموعه‌ای از راهبردها که با هدف کاهش مصرف آب و برقراری یک تعادل منطقی و پایدار بین عرضه و تقاضای آب طراحی و اجرا می‌شوند، راهبردهای مدیریت مصرف آب نامیده می‌شوند. در این مقاله، با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه، الگویی برای انتخاب مناسب‌ترین راهبرد مدیریت مصرف آب در شبکه‌های توزیع آب شهری ارائه شده است. همچنین به منظور آزمودن کارآیی الگوی فوق، در قالب یک مطالعه موردی برای شهر تهران و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) و بهره‌گیری از نظرات کارشناسان و متخصصین صنعت آب و فاضلاب، راهبردهای مختلف مدیریت مصرف آب رتبه‌بندی شده‌اند. راهبردهای انتخاب شده در این تحقیق عبارتند از فرهنگ سازی در بین مصرف‌کنندگان (اجرای برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی)، کاهش آب بدون درآمد، افزایش آب بها و استفاده از ابزارآلات کاهنده مصرف. در این تحقیق از معیارهایی همچون هزینه، زمان، رضایت مشترکین، میزان آب به حساب نیامده و تاثیر اجرای طرح در کاهش مصرف آب، برای وزن‌دهی و تعیین امتیاز راهبردها استفاده شده است. به منظور بررسی تاثیر عدم‌قطعیت‌های موجود در مدل بر پاسخ نهایی، بر روی اوزان نظرات تصمیم‌گیرندگان و شکل اعداد فازی مورد استفاده، تحلیل حساسیت صورت گرفته است. در نهایت راهبرد کاهش آب بدون درآمد به عنوان مناسب‌ترین راهبرد از دیدگاه تصمیم‌گیرندگان شناخته شد. نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد در شرایط عدم دسترسی به داده‌های کمّی کافی و بالا بودن عدم قطعیت‌های فازی، روش ارائه شده می‌تواند به عنوان یک ابزار تصمیم‌گیری کارآ مورد استفاده مدیران آب شهری قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Prioritization of Water Consumption Management Strategies in Water Distribution Networks Using Multiple Criteria Decision Making Method of Fuzzy Analytic Hierarchy Process (Case Study: Tehran)

نویسندگان [English]

  • M. Tabesh 1
  • E. Ali-Bariany 1
  • S. S. Motevallian 1
  • A. Roozbahani 2
  • S. Beygi 1
1 School of Civil Engineering, College of Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran
2 College of Abourayhan, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

As the volume of renewable water resources has been significantly decreased and developing new water resources are faced with serious limitations, there has been a change of emphasis in management practices from supply-sided to demand-sided approaches in most regions of the world. Water consumption management strategies seek to reduce water consumption and establish a reasonable and sustainable balance between water supply and demand. In this paper, a multi-attribute decisionmaking method and an algorithm is developed for selecting water consumption management strategies for water distribution networks. To demonstrate the applicability of suggested method, a case study is conducted in Tehran in which different water consumption management strategies are prioritized using Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) and based on water and wastewater experts’ judgments. Applied strategies are performing educational programs among water users, non-revenue water reduction, increasing water price and using water-saving appliances. Furthermore, decision criteria used in this study are costs, time of implementation, water user’s satisfaction, the volume of non-revenue water and water-saving efficacy. To evaluate the impact of uncertainties lied in the model on final results, a sensitivity analysis is performed in terms of changes in the weight of decision-makers’ judgments and the shape of fuzzy membership functions. Finally, the non-revenue water reduction is gained the first rank among all water consumption management strategies. The results of this study show that in case of high degree of fuzzy uncertainties and dearth of sufficient quantitative data, the presented method can be employed as a robust decision-making tool by urban water managers.

[1] http://www.amar.org.ir/nofoos1385/default-2505.Aspx. Iranian Center of Statistics, 2006 census results for Tehran province. 2006. (In Persian)
[2] http://www.nww.co.ir. News site of Water and Wastewater Company of Iran. 2010 (In Persian).
[3] http://www.tpww.co.ir/abfa_content/media/ image/2011/02/15069. orig.pdf. 2010. Water and Wastewater Company of Tehran Province, Tehran Water and Wastewater Company’s Facilities Report. 2010. (In Persian)
[4] A., Abrishamchi; A., Ebrahimian; M., Tajrishi; M.A., Marino; Case Study: Application of Multicriteria Decision Making to Urban Water Supply, Journal of Water Resources Planning and Management, Vol. 131, No. 4, pp. 326‑335, 2005.
[5] J. J., Buckley; Fuzzy Hierarchical Analysis, Fuzzy Sets and Systems, Vol. 17, No. 3, pp. 223‑247, 1985.
[6] X., Delgado-Galvan; R., Perez-Garcia; J., Izquierdo; J., Mora-Rodriguez; An Analytic Hierarchy Process for Assessing Externalities in Water Leakage Management, Journal of Mathematical and Computer Modeling, Vol. 52, pp. 1194‑1202, 2010.
[7] Koorepazan Dezfuli A. Principles of Fuzzy Sets Theory and its Application in Modeling of Water Engineering.Tehran: Jahad Daneshgahi Press, Amirkabir University of Technology; 2004. (In Persian)
[8] D. C., Morais; A. T., Almedia; Group Decision Making for Leakage Management Strategy of Water Network, Journal of Resources, Conservation and Recycling, Vol. 52, pp. 441‑459, 2007.
[9] T. L., Saaty; The Analytic Hierarchy Process, McGraw Hill International, NY, 1980.
[10] R. R., Yager; On a General Class of Fuzzy Connectives, Fuzzy Sets and Systems Journal, Vol. 4, pp. 235‑242,1980.